Lijsttrekkers aan het woord: Hoe moet Boxtel financieel weer gezond worden?

Boxtel – De financiële malheur in onze gemeente wordt door zowel Boxtelaren als de politiek bestempeld als een van de belangrijkste thema’s bij de verkiezingen. De nieuw te vormen gemeenteraad zal als een van de eerste opdrachten meekrijgen in januari daar de eerste knopen over door te hakken. Hoewel nog geen fractie daarop inhoudelijk vooruit loopt, willen de lijsttrekkers wel kwijt hoe de gemeente wat hen betreft weer groene cijfers kan noteren.

Voorafgaand aan de verkiezingen laten nog weinig politici zich inhoudelijk uit over de aankomende kerntakendiscussie. Dat heeft een belangrijke reden: inwoners van Boxtel gaan die namelijk zelf grotendeels vormgeven. Zo wordt ambtelijk momenteel een uitgebreid participatietraject voorbereid waarbij iedere Boxtelaar inspraak krijgt in welke taken de gemeente financieel moet blijven steunen en waarbij die steun juist afgebouwd kan worden.

Snijden
Er zijn fracties die mogelijkheden zien om flink te snijden in de overheidsuitgaven. Zo wil PvdA/GroenLinks bijvoorbeeld de nieuwe weg tussen Ladonk en de Kapelweg, onderdeel van het Programma Hoogfrequent Spoor, graag schrappen. Een kostenbesparing die kan oplopen tot 1,5 miljoen euro.

BALANS-collega Mariëlle van Alphen denkt dat Boxtel beter kan snijden in de duurzaamheidsambities. Boxtel Energieneutraal krijgen in 2030 is volgens haar een onverstandige keuze in deze economisch barre tijden. Ze wijst erop dat veel technologie nog volop in ontwikkeling is. Oppositiepartners CDA en de VVD sluiten zich daarbij aan. Het is volgens hen verstandiger mee te liften op landelijke trends en het streven bij te stellen naar energieneutraal in 2050.

VVD-lijsttrekker Rob Kuppens haakt ook wat betreft sociaal beleid liever in bij de landelijke trend. Boxtel doet in zijn ogen nu meer voor bijvoorbeeld minima dan wettelijk verplicht. “Als we een onbeperkte zak geld hadden was dat prima geweest, maar die hebben we niet.”

Het terugbrengen van de Binnendommeltjes in het straatbeeld in het centrum bestempelen CDA en BALANS als overbodig ‘hobbyproject’. Daar is Combinatie95-lijsttrekker Désiré van Laarhoven het niet mee eens. “Er is binnen de begroting geen geld voor Boxtel Binnen de Bruggen gereserveerd, behalve voor het opknappen van de Rechterstraat en de Stationsstraat. Dus levert het schrappen uit de centrumplannen geen enkele kostenbesparing op”, aldus Van Laarhoven. Bovendien, “een aantrekkelijk en bruisend centrum met minder leegstand levert ook geld op”, merkt ze op.

Inkomsten verhogen
Volgens Combinatie95 valt ook op andere terreinen geld te verdienen. Dat kan door bijvoorbeeld gemeentelijke grond die nu aan agrariërs verpacht wordt te verpachten voor zonne- of windparken. Ze rekent met een voorbeeld aan de Esschebaan voor dat daar op jaarbasis ruim een ton aan extra inkomsten gegenereerd kan worden voor de gemeente. “En zo zijn er meer gronden die ingezet kunnen worden.”

Er zijn natuurlijk ook andere manieren om de gemeentelijke inkomsten te verhogen, waarvan een forse verhoging van de Onroerendzaakbelasting (OZB) een voordehand liggende is. Toch is daar geen brede steun voor. SP, PvdA/GroenLinks en D66 menen dat verhoging van de tarieven in ieder geval bespreekbaar moet zijn, maar die partijen zien ook hoe impopulair de maatregel is.

Mocht het toch tot een verhoging komen dan zou D66-lijsttrekker Mariëlle Wijffelaars graag de OZB-inkomsten direct labelen, zodat het geld ook een concreet doel krijgt. Van een lastenverzwaring door de OZB te verhogen wil Van Alphen van BALANS dan weer niets weten: “Wij vinden dat een te gemakkelijke manier om de problemen van de gemeente af te wentelen op de burger.” Daar is Rob Kuppens, lijsttrekker van de VVD het mee eens. Hij ziet een andere mogelijkheid om de inkomsten te vergroten: in rap tempo extra woningen realiseren. Dat levert extra leges en WOZ-inkomsten op.

CDA-collega Vera Brouns denkt dat door af te stappen van GreenTech op Vorst B ook extra geld te verdienen valt. Door de grond als ‘industriegrond’ te labelen zou Boxtel bij verkoop enkele miljoenen extra kunnen verdienen. Diezelfde mening is ook Kuppens toegedaan. Partijen zoals de SP en Combinatie95 zijn het daar niet mee eens. Volgens hen was het al moeilijk genoeg om van de provincie toestemming te krijgen om een duurzaam industrieterrein te mogen realiseren

Een ander plan van Brouns is om bestemmingsreserves, geld voor heel specifieke doelen, terug te laten vloeien naar de Algemene Reserve, de algemene spaarpot van de gemeente. Haar INbox-collega Fred van Nistelrooij is daar geen groot voorstander van. “Dat is een boekhoudkundig spelletje”, meent hij. Hij pleit ervoor eerst zorgvuldig in kaart te brengen waarom die reserves zijn aangelegd. Het gaat daarbij meestal om grote bedragen voor duur onderhoud die de gemeente onmogelijk in één jaar op kan brengen. Hij krijgt daarin bijval van D66.

Efficiënter werken
Van Nistelrooij legt uit waarom wat hem betreft bezuinigen niet altijd de beste keuze is: “Als we niets willen veranderen, dan blijven ook de kosten hetzelfde”, is hij realistisch, “maar feit blijft dat er straks bijvoorbeeld veel meer treinen over het spoor rijden. Daar moet je natuurlijk wat mee.”

Hij is dan ook voorstander van het eerst uitstippelen van een duidelijke gemeentelijke visie en daarna pas het bekijken van manieren om die te realiseren. “Zoals de Chinezen wel eens zeggen: ‘als je haast hebt moet je even rustig gaan zitten’”, doelt hij op het rustig bezien van het gemeentelijk takenpakket en dan pas zo efficiënt mogelijk gaan plannen.

Van Laarhoven onderschrijft het nut van het efficiënter uitvoeren van taken. “Veel burgers zijn bijvoorbeeld best bereid zelf het groenonderhoud te organiseren”, stelt ze. Ze denkt daarbij aan een model zoals nu in Boxtel het oud papier wordt ingezameld: door clubs of verenigingen die daarvoor een vergoeding voor de clubkas krijgen. De lijsttrekker verwacht daarop structureel tienduizenden euro’s te besparen. Ook door wijkraden meer zeggenschap te geven over budgetten die voor de wijk of kern bestemd zijn kan volgens haar geld bespaard worden. Dat scheelt ambtelijke capaciteit en vergroot bovendien de betrokkenheid van inwoners.

Ook Van den Broek vindt dat Boxtel niet koste wat kost moet bezuinigen. Hij denkt met name door slimme samenwerkingen meer inkomsten te genereren. “Er zijn zogeheten ‘koppelsubsidies’ beschikbaar, waarbij als het ware geld met geld te maken is.” Door met verschillende partijen te laten zien dat je de krachten bundelt, zoals bijvoorbeeld al is gebeurd op het gebied van seniorenhulp, is aantoonbaar dat het om een breed gedragen samenwerking gaat. Subsidieverstrekkers zijn dan eerder geneigd mee te betalen.

De socialist ziet wel wat in de begrippen ‘beginspraak’ en ‘nuldelijnszorg’. Beiden houden in dat de overheid al in een vroeg stadium met de burger samenwerkt en wensen of zorgvragen constateert. Door op het gebied van zorg al snel in te grijpen, kan erger worden voorkomen. En dat bespaart kosten. Hij stelt bovendien dat Boxtel moet samenwerken met andere gemeenten om een vuist te maken richting het Rijk. Bezuinigingen vanuit Den Haag op het sociaal domein zijn volgens Van den Broek immers de grootste oorzaak van de huidige financiële malheur.

Participatie
Samenwerken is ook wat INbox en graag ziet gebeuren. Beide lijsttrekkers menen dat er nog extra geld te verdienen is door Boxtel ook regionaal en in Den Haag beter op de kaart te zetten. Daar sluiten SP, CDA en D66 zich bij aan. Die laatste partij pleit zelfs voor een raadsbrede samenwerking tijdens de komende bestuursperiode. Mede wegens de kerntakendiscussie. “Anders krijg je dat de verkiezingen zijn en er een coalitieakkoord met afspraken komt, dat vervolgens mogelijk na de kerntakendiscussie weer de prullenbak in kan”, aldus Wijffelaars.

Haar VVD-collega ziet dat anders. Volgens hem kiest Boxtel feitelijk op 18 november al welke hoofdlijnen gevolgd moeten worden: is dat sociaal, groen of zakelijk? “Daar zegt de verkiezingsuitslag natuurlijk wél wat over.”

Waar alle fracties het over eens zijn is dat de burger uiteindelijk een belangrijke rol moet spelen in de kerntakendiscussie. Over hoe die informatie- en participatiecampagne vormgegeven wordt moet nog goed nagedacht worden op Markt 1. Toch zien verschillende lijsttrekkers er ook een kans in. “Het is een kans om op deze manier dichter bij de burger te komen”, aldus Van den Broek. En daarin kunnen zijn politieke collega’s hem eigenlijk alleen maar gelijk geven.