Heemkunde Boxtel belicht 'dodendraad' 1914-1918

Heemkunde Boxtel belicht dinsdag 14 maart de geschiedenis van de zogeheten 'dodendraad' die tijdens de Eerste Wereldoorlog aan de Nederlands-Belgische grens werd geplaatst. De draad moest voorkomen dat Belgen naar het neutrale Nederland vluchtten; bij vluchtpogingen kwamen velen om het leven doordat ze in aanraking kwamen met de hoogspanningsdraden die door het Duitse leger werden gespannen.

De dodendraad is een van de meest bijzondere onderwerpen in de geschiedschrijving over Nederland in de jaren 1914-1918. Heemkunde Boxtel heeft de auteurs Herman Janssen en Frans van Gils uit Baarle-Nassau en Baarle-Hertog bereid gevonden om een lezing te verzorgen. Eerder werkten ze mee aan het veelgeprezen boek 'Hoogspanning aan de Belgisch-Nederlandse grens' waarin de historie van de dodendraad uitgebreid wordt belicht.

De hoogspanningsdraden werden door de Duitse bezetter op Belgisch grondgebied geplaatst, van het Zwin aan de Noordzeekust tot de stad Aken. Niet overal werd de grens nauwgezet gevolgd; de 450 kilometer lange grillige grens werd soms ingekort waardoor grote stukken Belgisch grondgebied tussen de dodendraad en de streng bewaakte Nederlandse grens kamen te liggen.

Tijdens de lezing gaan Janssen en Van Gils twee uur lang in op de geschiedenis van de geëlektrificeerde grens. Ze vertellen anekdotes en laten veel foto's zien van het dodelijke hekwerk dat honderden, misschien wel duizenden vluchtelingen het leven kostte. In het Openlucht Museum in Arnhem is een reconstructie te zien van de Belgisch-Nederlandse grens, compleet met stroomdraden en Duitstalige waarschuwingsborden.

ENCLAVE

Tijdens de lezing gaan beide auteurs in op de bijzondere positie die de enclave Baarle-Hertog had gedurende de Eerste Wereldoorlog. Omdat de enclave was omsloten door Nederland grondgebied, was dit stukje België niet bezet. Met Baarle-Nassau was Baarle-Hertog al snel het centrum van de Belgische brievenpost van en naar het front.

Het Belgische leger richtte er bovendien een draadloos meet-, luister- en zendstation op. Routes van de gevreesde Duitse zeppelins en onderzeeboten werden hier in kaart gebracht. Ook werden hier Duitse marinezenders afgeluisterd en spionageberichten gecodeerd. Het Nederlandse leger plaatste een drie meter hoge draad rond Baarle om bevoorrading van de zender te voorkomen. Nederland wilde immers neutraal blijven en wilde voorkomen dat de Duitsers het idee kregen dat de Belgische enclave vanuit Nederland werd gesteund.

De lezing van Herman Janssen en Frans van Gils wordt dinsdag 14 maart vanaf 20.00 uur gehouden in zaal De Adelaar aan de Baroniestraat in Boxtel. De toegang is gratis.